In dit artikel bespreken we de belangrijkste aspecten bij het oprichten en besturen van een vereniging of stichting.
Vereniging versus stichting
Een vereniging is een rechtspersoon met leden, opgericht om een gemeenschappelijk doel na te streven. De vereniging wordt opgericht via een meerzijdige rechtshandeling en mag geen winst uitkeren aan haar leden. Meerzijdig wil zeggen: er zijn 2 of meer personen nodig om een vereniging op te richten.
Een stichting is een rechtspersoon zonder leden, opgericht door een rechtshandeling. Een stichting heeft als doel het realiseren van een maatschappelijk of ideëel belang zonder winstoogmerk.
Wettelijke vereisten voor verenigingen en stichtingen
1. Statuten
Zowel een vereniging als een stichting moet statuten opstellen waarin onder andere het doel, de wijze van besturen en besluitvorming worden vastgelegd. Voor stichtingen is een notariële akte vereist, terwijl een vereniging als informele vereniging kan bestaan zonder notariële akte. Voor formele verenigingen is deze echter wel verplicht. Een voorbeeld van een informele vereniging is een buurtbarbecue. Verschillende buurtbewoners zetten zich in, maar er hoeft niet persé een bestuur te zijn. Je mag zelf weten hoe je met elkaar samenwerkt. Een formele vereniging is opgericht via de notaris en daarmee heb je een organisatievorm die ook rechtsbescherming geniet. Mocht er iets misgaan, dan kan de organisatie aansprakelijk worden gesteld in plaats van de bestuursleden of van vrijwilligers.
2. Algemene ledenvergadering (alleen bij verenigingen)
Een vereniging kent een Algemene ledenvergadering (ALV), waarin leden invloed uitoefenen op het beleid. Hier wordt onder andere het bestuur gekozen en belangrijke besluiten genomen, zoals de wijziging van statuten en de ontbinding van de vereniging. Welke rechten de leden verder nog kunnen hebben, staat beschreven in de statuten. Hier vind je meer informatie over statuten en reglementen.
3. Bestuur
Zowel een stichting als een vereniging moet een bestuur hebben, dat verantwoordelijk is voor de dagelijkse leiding en het beleid. De statuten moeten de samenstelling, de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het bestuur vastleggen. Sommige organisaties, vooral grotere, hebben een raad van toezicht voor extra toezicht.
4. Inschrijving in het Handelsregister
Een vereniging of stichting moet worden ingeschreven bij de Kamer van Koophandel (KvK). Dit zorgt voor rechtszekerheid en transparantie richting derden. Lees hier meer over de KvK.
5. Financiële verplichtingen en verslaglegging
Besturen zijn verplicht jaarlijks binnen zes maanden na afloop van het boekjaar een balans en een staat van baten en lasten op te stellen.
- Verenigingen moeten een jaarverslag opstellen en dit ter goedkeuring voorleggen aan de ALV.
- Stichtingen stellen een jaarrekening op die door het verantwoordelijke orgaan wordt vastgesteld.
Meer weten over financiële verplichtingen en verantwoording? Kijk hier voor meer informatie over financiële verplichtingen en verantwoording.
6. Beëindiging en vereffening
Een vereniging kan worden ontbonden door een besluit van de ALV, waarbij doorgaans een twee derde meerderheid vereist is, tenzij de statuten anders bepalen. Na ontbinding moet het bestuur het vermogen vereffenen: schulden en verplichtingen moeten worden afgewikkeld en eventueel resterend vermogen moet worden besteed conform de statuten.
Bij ontbinding van een stichting wordt het nog aanwezige vermogen vereffend. De schulden worden betaald en bezittingen verkocht. In de statuten is beschreven wat er met het resterende vermogen dient te gebeuren. Daarna kan de stichting worden uitgeschreven bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en houdt de stichting op te bestaan.
Bij ontbinding moet de administratie zeven jaar worden bewaard. Een aangewezen persoon wordt hiervoor ingeschreven bij de KvK.