Hart voor Woerden is een vrijwilligerscentrale met ambitie, aldus directeur Joost Witlox.
Hij legt uit: “We hebben eigenlijk twee rollen in Woerden. De eerste is de rol van vrijwilligerscentrale met de hele vrijwilligersreis, vanaf het zorgen dat we zichtbaar zijn tot en met matching met een vrijwilligersorganisatie.
En daarnaast hebben we de rol van ‘netwerkleider in de institutionele sociale basis’.
Die rol van netwerkleider, dat durf ik eigenlijk pas sinds kort zo te zeggen, maar die positie hadden we eigenlijk al wel eerder. We hebben als Hart voor Woerden dus een rol in het bij elkaar brengen van organisaties rondom maatschappelijke thema's. Toen we begonnen was dat vooral gericht op vrijwilligersorganisaties. En nu gaat het over vrijwilligersorganisaties en de aanpalende formele organisaties. Je ziet ook wel steeds meer dat vrijwilligerscentrales en -steunpunten een rol hebben als verbinder en netwerkorganisator in sector-overleggen en platformen informele zorg.
Er is een ontzettende behoefte aan het faciliteren van die netwerksamenwerking. Nu huren gemeenten dat heel vaak extern in, want dat is lekker makkelijk, dat is onafhankelijk. Terwijl je, als je de vrijwilligerscentrale stevig positioneert, ook een onafhankelijke plek/organisatie hebt in je eigen gemeente. Duurzamer, veel bekender en ook veel makkelijker dan externe inhuur. Veel goedkoper ook.“

Netwerken en werkgroepen

“In Woerden is al heel lang een netwerk informele ondersteuning waarin rijpe en groene organisaties bij elkaar komen. Dat geeft gewicht en stevigheid, je vertegenwoordigt hen als sector en je spreekt namens hen als netwerk/platform.
Ook hebben we in Woerden al een paar mooie voorbeelden van netwerken/werkgroepen. Zo zijn er werkgroepen rond de thema’s: ‘Jeugd’, ‘Geld op orde’, rondom financiën, ‘Eenzaamheid en kwetsbaarheid’ en ‘Mantelzorgondersteuning’. Die staan al sinds de vorige periode. Maar nu staan in de maatschappelijke agenda van de gemeente bijvoorbeeld onderwerpen als ‘nieuwe Woerdenaren een warm welkom’. Ik noem het maar even zo: ook in Woerden gaan we nieuwe asielzoekers opvangen en komen er mensen bij.

En de samenwerking tussen die partijen, die is er al wel, maar nog niet echt structureel georganiseerd. Het loopt informeel, via mensen die mensen kennen. Wij signaleren dat en brengen de mensen bij elkaar, in samenspel met de gemeente. Er is dus nu een werkgroep ingericht rond dit thema. De onafhankelijke rol helpt in het faciliteren van de samenwerking. De gemeente in Woerden gaat regelmatig voor in de auto zitten. Dus de beleidsambtenaar rijdt. Dat vind ik eigenlijk niet de juiste plek voor de gemeente. Nu rijdt Hart voor Woerden en kan de gemeente op de bijrijdersstoel of misschien nog wel wat verder naar achter zitten.

En wij kunnen veel makkelijker bewegen. Want wij zijn niet de gemeente. Wij hebben geen geld en geen verantwoordelijkheid om beleid te maken. We kunnen gewoon mensen bij elkaar brengen. “Oh joh, doe jij dat? Nou wat fijn zeg. Wist je dat die anderen dat ook deden?”. Ik heb daar helemaal geen eigen organisatiebelang bij.”

Meet and Greet

Naast het organiseren van overleggen neemt Hart voor Woerden, samen met de werkgroepen, ook initiatieven om b.v. de formele en informele zorg meer bij elkaar te brengen. Zo organiseerden ze een Meet and Greet voor medewerkers/verwijzers in de formele zorg zodat zij kennis konden maken met vrijwilligersorganisaties.

"Vorig jaar gingen mensen gingen op de fiets of met de auto in groepjes op pad en kregen op zes locaties een presentatie. En met mensen bedoelen we dan b.v. medewerkers van een sociaal team maar ook wel paramedici, zoals een fysiotherapeut. Het was goed bezocht mensen vonden het fijn om met elkaar in gesprek te gaan en waren verrast over het aanbod van vrijwilligersorganisaties."
Joost: “En wat dus dan belangrijk is, is dat we ons hard maken over dat dus de eerste lijn naar de sociale basis toe komt. Dus dat probeer ik heel de tijd een soort van grondlaag te laten zijn. Niet andersom. Wie komt bij wie op visite? Je wil dat mensen zo laag mogelijk, zo dichtbij mogelijk beginnen met het stellen van vragen. En dan bijschakelen als het nodig is, dan moet je dus ook daar beginnen. En dat is best wel pittig hoor, dat vraagt water bij de wijn van alle partijen."

Diners voor de huishoudelijke hulp

De werkgroep mantelzorg heeft een etentje georganiseerd voor huishoudelijke hulpen. In de formele ondersteuning zijn huishoudelijke hulpen nl. een hele waardevolle eerste ontmoeting met de formele zorg. Zij zijn de eerste hulpverleners die ook echt in huis komen als het minder goed gaat met mensen. Tegelijk worden ze zwaar ondergewaardeerd. “De wijkverpleging, daar hebben we met z’n allen heel veel contact mee maar met deze mensen hebben we gewoon minder contact. Dus wat hebben we gedaan? We hebben een klein feestelijk etentje voor hen georganiseerd. En daar hebben we wat verteld over mantelzorg en vrijwilligerswerk. En hoe zorg je nou dat je mensen erop kunt attenderen dat er ook mantelzorgondersteuning is, om te voorkomen dat mensen overbelast raken. En dan zie je dat ze dat deels herkennen in hun werk en deels ook in hun eigen praktijk. Veel huishoudelijke hulpen nemen ook een mantelzorgtaak. Het zijn gewoon hele zorgende mensen. En dan is het best lastig om grenzen aan te geven. We hebben dat met twee grote huishoudelijke hulporganisaties georganiseerd. Twee keer een groepje van 15 tot 20 man. Deze mensen voelden zich gewaardeerd. Die werden ineens gezien.”

IZA en de hechte wijkverbanden

En dan ziet Joost nog een uitdaging. "We krijgen natuurlijk het IZA op ons “afgedenderd”.Het IZA is nu nog wat minder hands-on en meer beleidsmatig. Ik maak me er hard voor dat we starten bij de sociale basis. Als voorbeeld: in Woerden worden ‘Hechte wijkverbanden’ opgezet. Een hecht wijkverband is een samenwerking tussen eerste lijn zorg, dus huisarts, paramedici, apotheek en een partij vanuit sociale basis, die dan samen nadenken over wat er nodig is in een bepaalde wijk.
Ik zet me er nu voor in dat wij niet bedenken wat nodig is maar dat we aan de inwoners vragen wat er nodig is. In de maatschappelijke agenda van Woerden is een ambitie opgenomen dat er laagdrempelige informatievoorziening in de wijk beschikbaar komt. Dat sluit natuurlijk erg aan bij die hechte wijkverbanden-idee. We willen de sociale basis leidend laten zijn en dan de initiatieven die vanuit de eerste lijn en de tweede lijn zorg komen, daarop aan laten sluiten. In plaats van dat nu vanuit IZA met heel veel geweld nieuwe initiatieven worden gestart waar die sociale basis dan maar moet proberen tussen te komen. Het is nog wel even zoeken hoe we dit nou goed gaan doen. Maar het zit nu vooral op het beleidsmatig stevig neerzetten van de sociale basis en niet als laatste sluitstuk maar als vertrekpunt.”

En wat is dan de ‘outcome’?

Joost: “Wij gebruiken het kwaliteitskompas van Movisie als methodiek om onze outcome te meten en ik ga samen met de gemeente een leergang volgen bij Movisie hierover. Samen met de gemeente; ook interessant. Dat gaat dus over: ‘kun je outcomegericht werken in de sociale basis?’ Volgens mij moet je heel goed nadenken waarom je uren en de tijd investeert om ergens te zijn. Je wilt een bepaald maatschappelijk resultaat bereiken. Of dat je het haalt, of dat je het dan kunt meten is nog tot daar aan toe. Maar we willen beter leren meten wat de impact is van onze activiteiten. Hoe meet je nou goed? Wat is nou meten?

Dus we hebben ook het werk van Hart voor Woerden langs de lat gelegd. En wat we vooral meer moeten doen is evalueren. Meestal begin je met een mooie doelstelling, maar halverwege meander je lekker een andere kant op. En nogmaals, dat is niet per se goed of fout. Alleen, het is wel belangrijk om na te denken over: waarom doen we nou wat we aan het doen zijn? En klopt het nog met wat we in eerste instantie bedachten?”

Tips van Joost voor andere vrijwilligerscentrales:

• Het is goed om na te denken over een methodiek die je wilt gebruiken om impact te meten, b.v. het kwaliteitskompas, maar het kan ook iets anders zijn.
• Afstemmen met de gemeente is een samenspel: je hebt een sterke ambtenaar nodig die kan zeggen tegen de collega’s: “hier zijn wij van..”.
• Zorg dat je niet alleen komt te staan en dat je met de mensen om je heen, een stevige ambtenaar en b.v. de grotere vrijwilligersorganisaties met een groepje afstemt: “verstaan we elkaar nog, hebben we nog backup?”
• Haal ideeën op, “steal with pride”, er wordt in alle regio’s hetzelfde ontwikkeld op dit moment dus je hoeft het niet zelf te bedenken als je denkt dit past ook in mijn regio.