In het programma Samen Ouder Worden slaan elf (vrijwilligers)organisaties en Vereniging NOV de handen ineen om met vrijwillige inzet de verbinding tussen mensen te versterken en zo bij te dragen aan zinvol ouder worden.
In 2020 is het Programma van start gegaan met 40 lokale trajecten. In 36 gemeenten in Nederland. In acht gemeenten is extra inzet. In Breda, Middelburg, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug is extra inzet op intergenerationeel contact. In Amersfoort, Den Haag, Rotterdam, Utrecht is extra inzet op migrantenouderen. Een beschrijving over de invulling van de verschillende lokale trajecten is terug te vinden op de website van Samen Ouder Worden.
Positieve Gezondheid
Het Programma sluit aan bij het gedachtegoed Positieve Gezondheid; we zijn gericht op ouderen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt. Daartoe is de doelstelling om beter bij de behoeften en wensen van ouderen aan te sluiten aangescherpt:
- Inzet op awareness om op een zinvolle manier oud(er) te worden
- Focus op de potentie van ouderen; op hun talenten en mogelijkheden
- Focus op rol van betekenis hebben en op betekenisvol contact; meedoen en ertoe doen. Daarbij worden ouderen zelf uitdrukkelijk uitgenodigd om zelf als vrijwilliger bij te dragen
Monitoring
Er zijn twee instrumenten om het Programma te monitoren:
- De lokale monitor; deze is samen met het landelijk kennisinstituut Movisie ontwikkeld. De eerste monitor is in oktober 2020 uitgezet. Wat zijn de belangrijkste bevindingen van deze nulmeting? De nulmeting bevestigt het beeld dat de coronacrisis soms in positieve en soms in negatieve zin het lokale traject heeft beïnvloed. In positieve zin omdat het belang van vrijwillige inzet meer wordt gezien. In negatieve zin omdat activiteiten zijn uitgesteld en ouderen moeilijker te bereiken zijn.
- De Universiteit voor Humanistiek (UvH) helpt ons monitoren naar wat werkt door onderzoek te doen naar wat werkt en waarom. De focus van het onderzoek ligt op ‘betekenisvol contact’, omdat verschillende dimensies van de waarde van vrijwilligerswerk hierin samen komen. Met deze invalshoek wil de onderzoeker het inzicht verdiepen hoe vrijwilligerswerk bijdraagt aan zinvol ouder worden.
Toerusting van vrijwilligers en coördinatoren
Er is een verdiepingstraining Het Goede Gesprek ontwikkeld. Met als doel Coördinatoren Vrijwillige Inzet te trainen om morele dilemma’s en emoties bij de vrijwilligers hanteerbaar te maken. Om te grote risico’s en overbelasting te voorkomen.
In een programma gericht op thuiswonende ouderen is aandacht voor zingeving van belang. Vrijwilligers kunnen hier een rol in spelen. Praten zonder te problematiseren, maar wel de juiste hulp inschakelen als de ontregeling heel problematisch is geworden. We ontwikkelen handvatten en trainingen, die coördinatoren én vrijwilligers (nog) alerter moeten maken op de ontregeling en levensvragen die daarmee gepaard gaan.
Vrijwillige energie
Onderzoek naar motieven en opvattingen over actief worden en blijven onder (bijna) gepensioneerden biedt inzicht en aanknopingspunten om talenten en mogelijkheden van ouderen (beter) te koppelen aan bijvoorbeeld vrijwillige inzet. In 2020 is een dergelijk onderzoek voor het eerst uitgevoerd in het lokale traject van Amersfoort, gebaseerd op een eerder onderzoek dat door PEP Den Haag en Movisie is ontwikkeld
Deelnemende organisaties
De volgende (vrijwilligers)organisaties voeren het programma op lokaal niveau uit: Handjehelpen, Humanitas, IPSO, KBO-PCOB, MantelzorgNL, NPV, NOOM, NRK, PresentNL, TijdVoorActie, Vier het Leven.
Actief in de volgende gemeenten
Aa en Hunze, Alkmaar, Almere, Amersfoort, Amsterdam, Assen, Barendrecht, Boxtel, Breda, Den Haag, Dronten, Duin en Bollenstreek, Eindhoven, Ermelo, Goes, Gouda, Gooise Meren, Groningen (stad), Hattem, Heerlen, Het Hogeland, Medemblik (Andijk), Middelburg, Noord West Friesland (Waadhoeke), Ommen, Peel en Maas, Rotterdam, Schagen, Sneek, Stichtse Vecht, Tiel, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Waalwijk, Roosendaal, Zoetermeer
In totaal gaat het om 40 lokale trajecten: 36 lokale trajecten in 36 gemeenten. De extra inzet in 8 gemeenten tellen mee als 4 lokale trajecten. In de loop van 2020 zijn in twee gemeenten de lokale trajecten beëindigd: in Gooise Meren (per 1 juli 2020) en in Peel en Maas (per 1 november 2020). De programmamedewerker van Gooise Meren heeft de uren meegenomen naar het lokaal traject in Amersfoort. In Amersfoort is daardoor een half jaar lang extra inzet geweest.
Lokale monitor
Movisie heeft op basis van de eerste lokale monitor (uitgevoerd oktober 2020) 36 lokale rapportages en een overall rapportage gemaakt. Voor deze paragraaf maken we gebruik van de bevindingen van de overall rapportage. Rapport Nulmeting Programmamedewerkers, Movisie, maart 2021.