Afgelopen weekend verscheen in de Volkskrant een artikel van de hand van Frits de Lange hoe zin te geven aan ouderdom. Hoe mooi zou het zijn als we, ook als we oud zijn, als individu behandeld worden, zo schrijft De Lange. En leeftijd hoogstens een toevallige bijkomende factor is.
Toen ik in Indonesië woonde, heb ik een tijdje deel mogen uitmaken van een tribale samenleving. Leeftijd speelde nauwelijks (een problematische) rol in deze gemeenschap. Mensen hadden geen idee hoe oud ze waren. Geboortedata werden niet opgetekend en verjaardagen niet gevierd. Stel je dat eens in Nederland voor!
Daar maakten ouderen onlosmakelijk deel uit van het dagelijks leven in de gemeenschap en werden zij gewaardeerd om hun persoonlijke kwaliteiten. Dat is in Nederland wel anders. Veel ouderen voelen zich naarmate ze meer kwetsbaar en meer afhankelijk worden overbodig en eenzaam. De beeldvorming over ouderen ‘als een kostenpost’ of het beeld dat ouderen niets bijdragen, versterkt dat gevoel. Maar oud worden of oud zijn is niet iets wat alleen ouderen aangaat. Het is een vraagstuk dat ons allemaal aangaat. Als het gaat om het grootbrengen van kinderen hebben we daar een begrip voor: de 'pedagogische civil society'. Als samenleving begrijpen we dat we een gemeenschappelijke taak hebben in het grootbrengen van kinderen. Ik zou dat ook graag bij ouderen zien. Oud worden doe je niet alleen, maar doen we samen.
Oud worden als een vraag voor de samenleving, een persoonlijke vraag, maar en zeker ook een vraag voor ons als vrijwilligerssector. Hoe kunnen wij met vrijwillige inzet bijdragen aan de wensen en behoeften van ouderen? Niet alleen nu, maar ook op een goede manier in de toekomst? In het programma Samen Ouder Worden gaan 10 (vrijwilligers)organisaties in 40 lokale trajecten op zoek naar de antwoorden op deze vraag.
Uitgangspunt is ‘Samen’. We moeten ouderen uitnodigen en betrekken. En daar met vrijwillige inzet op aansluiten. Dat vraagt soms ook om durf door nieuwe wegen in te slaan en oude patronen los te laten. En de wil om het anders met elkaar te gaan organiseren, want ook de vrijwilligerssector ziet steeds meer op zich afkomen. De zorgbehoefte neemt toe en we moeten goed overwegen wat we, ook met het oog op de toekomst met vrijwillige inzet kunnen oppakken. Een ‘blik vrijwilligers opentrekken’ is niet altijd de oplossing.
Het programma Samen Ouder Worden richt zich op het sámen met ouderen vinden van de antwoorden die beter aansluiten op hun wensen en behoeften. Op het vinden van nieuwe coalities tussen vrijwilligersorganisaties. Om de samenwerking met beroepskrachten zorg en welzijn beter in te richten. Om vrijwilligers toe te rusten dat zij hun rol goed kunnen vervullen en we overbelasting voorkomen. Om anders te kijken naar de rol van vrijwillige inzet bij thema’s als dementie, eenzaamheid of respijtzorg.
We willen de samenleving voor de samenleving organiseren zodat ouderen waardig en met zingeving oud mogen worden. Nu, morgen en in de toekomst.
Petra van Loon
Programmaleider Samen Ouder Worden