Update 3 februari: 

Kabinet, coalitiepartijen en 'bevriende' oppositiefracties D66, ChristenUnie en SGP zijn het maandag eens geworden over aanpassingen van de bijstandsplannen. (Bron: NU.nl) Helaas hebben die partijen ingestemd met het in stand houden van de verplichte tegenprestatie, hoewel gemeenten zelf de inhoud mogen bepalen. 

Update 29 januari 2014:

Vandaag 29 januari 2014 berichtte de Volkskrant dat het kabinet bereid is "de veelbesproken aanscherping van de bijstand af te zwakken. De tegenprestatie voor de uitkering wordt dan niet langer landelijk verplicht voorgeschreven. Gemeenten mogen zelf weten of ze die wel of niet van bijstandsgerechtigden vragen." Daarmee luistert het kabinet naar de scherpe kritiek van allerlei maatschappelijke partijen, waaronder Vereniging NOV, op de tegen prestatie. Naar het Volkskrant-artikel

De oorspronkelijke oproep aan gemeenten, 23 november 2013

Media, wethouders en burgers laten zich niet voor de gek houden. Hoewel in het wetsvoorstel Wet maatregelen Wet werk en bijstand (inclusief de memorie van toelichting) het woord vrijwilligerswerk zorgvuldig wordt vermeden, is het duidelijk dat als mensen met een uitkering een tegenprestatie moeten leveren in de vorm van ‘onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden’, je terecht komt bij of ‘vrijwilligerswerk’ of arbeidsverdringing.

Vereniging NOV stelt zich naar aanleiding van alle commotie rond het wetsvoorstel op het standpunt dat vrijwilligerswerk een uitstekende activiteit is voor iemand met een bijstandsuitkering, in het geval diegene dat nog niet doet, maar dat vrijwilligerswerk nooit verplicht kan zijn. Het wetsvoorstel geeft volgens Klijnsma ‘beleidsvrijheid doordat het aan de gemeente is om te beoordelen welke maatschappelijk nuttige werkzaamheden, wanneer en aan wie worden opgelegd’, maar zij geeft op geen enkele wijze invulling aan wat die werkzaamheden moeten zijn. Vereniging NOV roept alle gemeenten op zich aan te sluiten bij wethouder Andrée van Es (Amsterdam) en, als het wetsvoorstel toch wordt aangenomen, de genoemde beleidsvrijheid te gebruiken om de wet naast zich neer te leggen. 

Advies voor gemeenten

Vereniging NOV adviseert om op een positieve, niet verplichtende manier om te gaan met de tegenprestatie, zodat het doen van vrijwilligerswerk altijd een eigen keuze blijft voor iedereen.

In het standpunt van Vereniging NOV staat over de rol van vrijwilligerswerk:

Onderzoek heeft uitgewezen dat vrijwilligerswerk een prima middel is om mensen te activeren en zingeving aan hun leven te geven. Voorwaarde voor succes is dat er op een zinvolle manier invulling gegeven wordt aan het vrijwilligerswerk; het moet een verrijking van iemands leven zijn. Goede matching en (soms intensieve) begeleiding maken dit mogelijk. Niet alleen naar het vrijwilligerswerk toe, maar ook in het vrijwilligerswerk en de vrijwilligersorganisatie.

Gemeenten die hun burgers willen betrekken, kunnen hen stimuleren om vrijwillig hun horizon te verbreden. Het is verstandig als ze dit niet alleen doen bij mensen in de bijstand, maar ook bij andere doelgroepen. Bijvoorbeeld mensen die net in de WW zitten (hierin kunnen het UWV en het bedrijfsleven een rol spelen), met pensioen gaan of nog aan het begin van hun werkende leven staan. Op die manier versterkt de lokale overheid het systeem dat burgers in staat stelt meer competenties te ontwikkelen of te ontdekken en een netwerk op te bouwen. Iets waar zij hun hele leven baat bij kunnen hebben. Ook voor vrijwilligersorganisaties en burgerinitiatieven zou dit een goede ontwikkeling zijn omdat het vrijwilligerswerk dan veel breder onder de aandacht wordt gebracht en een goede positie naast betaald werk krijgt.

Tenslotte kan de gemeente dan profiteren van een krachtigere samenleving, waaraan mensen intrinsiek gemotiveerd hun steentje bijdragen.