Op zoek naar de jongere generatie vrijwilligers besloot zorggroep Sint Maarten op onderzoek uit te gaan. Ze wilden het Nationaal Jaar Vrijwilligerswerk aanpakken om echt goed vrijwilligers te werven. Vrijwilligerscoördinator Irma Mulder werd opgeleid tot Expeditie begeleider. Ze begeleidde een Expeditie Nieuwe gezichten met haar collega’s om samen te onderzoeken hoe de organisatie zich eigenlijk verhoudt tot ‘De Jeugd van Tegenwoordig’.
Waarom kiezen jullie voor een focus op jeugd/jongeren als doelgroep?
Irma: “Omdat we denken dat de jeugd echt geïnteresseerd is in vrijwilligerswerk bij ons. We krijgen zelfs signalen dat kids op de basisschool al geïnteresseerd zijn in vrijwilligerswerk. Die mogen geen vrijwilliger zijn, maar ze mogen het wel doen. Hoe beloon je ze dan? Met dat vraagstuk waren we al bezig.”
Oh ja? Hadden jullie al een marketingbureau in de armen genomen?
“Aan het begin van het Nationaal Jaar Vrijwilligerswerk zijn we een projectgroep binnen de zorg opgestart. Multidisciplinair. In twee dagen herzagen we het vrijwilligerswerk bij de zorggroep Sint Maarten. Zoals het vrijwilligerswerk ging, was het niet meer passend bij wat de mensen willen. En ook niet meer bij de zorg zelf. Daar is een projectplan uit voortgekomen. Met onder andere een hernieuwde visie. Ook zijn er meer simpele dingen uit voortgekomen’ zoals bijvoorbeeld een praatplaat met ‘de grenzen van vrijwilligerswerk’, die we nu gebruiken tijdens werkoverleggen. We zijn ook meer gaan denken in ‘wat hebben wij vrijwilligers te bieden’. Deze week is het bijvoorbeeld WIFA week bij ons, waarderen - informeren - faciliteren en afstemmen in de samenwerking met vrijwilligers. Zo blijven we onszelf scherp houden. Ook hadden we de vrijwilligersreis helemaal in kaart gebracht. En daar kwam uit dat we een Expeditie Nieuwe Gezichten wilden doen.”
Met welke insteek?
“Nou, als opgeleide expeditie-begeleider heb ik zelf een expeditie voor collega’s georganiseerd. Met als focus werving van jongere vrijwilligers. We begonnen verschillen in te zien tussen de werving van jongeren en traditionele vrijwilligers. Bij het invullen van de crazy eight - ideeën zonder rode kaart zeg maar, waar je geen ‘ja-maar’ tegenover mag zetten - kwam het idee om gewoon maar met ze in gesprek te gaan. Dat hebben we gedaan. Iedereen in zijn eigen netwerk. Het was wonderlijk en openbarend wat jongeren vertelden!”
Oh ja? Wattan?
“Nou, velen van ons hadden gedacht dat jongeren het niet leuk zouden vinden om met ouderen op stap te gaan. Maar dat bleek niet te kloppen.
Op een school in Zutphen bijvoorbeeld, kregen jongeren een vraag over vrijwilligerswerk die aansloot bij hun profielkeuze: ‘ moet je innovatie gebruiken bij vrijwilligerswerk?
‘ken jij iemand die iets voor een ander doet? Of doe je zelf wel eens iets? Wanneer zou je het gaan doen? En verwacht je daar een beloning bij?
Tot onze verwondering kregen we antwoorden terug als ‘ik vind winkelen leuk, het maakt me niet uit om dat te doen met iemand van 80’. En twee meiden besloten op eigen houtje om te gaan wordfeuden met ouderen. Toen bleek ook nog eens dat die ouderen het veel leuker vonden om met jongeren te wordfeuden dan met leeftijdsgenoten. We hadden verwacht dat jongeren zouden vinden dat er iets tegenover moest staan. Maar het idee dat jongelui alleen iets voor een beloning doen blijkt simpelweg niet waar. Die meiden zijn er zo dus eigenlijk achter gekomen dat ze vrijwilligerswerk vanuit hun huis kunnen doen!”
“Oh ja! Er blijken heel veel jongeren tuinieren leuk te vinden. Er waren meerdere projecten met tuinen. Nu is er een project in ontwikkeling met een school waar verschillende klassen samenwerken om tuinen te ontwerpen met maquettes en bodemonderzoek. Sommige dingen kom je zelf niet op. Een leerling bedacht hoe Minecraft goed is voor geheugentraining. Perfect om met ouderen te doen! Jongeren zijn een stuk handiger in techniek en dat is ook zo fijn. En ze vinden het leuk om te doen. Aan ons is het om uit te dragen dat die vaardigheid welkom is, dat dat ook vrijwilligerswerk is. Dat het flex is.”
“Een simpele en belangrijke gewaarwording is dat kleine aanpassingen in taalgebruik een wereld van verschil maken in het aanspreken van jongeren. Zo attendeerden jongeren ons erop dat het woord ‘evenement’ in een tekst aantrekkelijk is voor ze. Ze zijn dan veel meer geneigd om te komen. Maar niet als er ‘ kook- en bakactiviteit staat. Een ‘cupcake evenement doet wel iets’.”
Wel tof dit. Hoe komt het dat jullie zo je oren konden spitsen voor jongeren?
“Met de expeditie zijn we heel erg gaan kijken naar onze fricties. Al snel kwam de bestaande beeldvorming van de ouderenzorg naar voren: handwerken, bingo, mensen die klagen, dat soort dingen. Als je dat beeld hebt, dan word je geen vrijwilliger in de ouderenzorg. Wij moeten ervoor zorgen dat dit beeld verandert. “
Hoe doe je dat dan?
“Door op een andere manier te communiceren. We roepen nu bijvoorbeeld nooit meer dat we een tekort aan vrijwilligers hebben. Recentelijk stonden we op een braderie en deelden we appels uit. Toen we voorheen daar stonden, hadden we een kaartje met de tekst ‘wil jij ook vrijwilliger worden?’. Dat impliceert een tekort en zegt verder niets. Na de expeditie communiceren we alleen nog maar positief berichten over vrijwilligerswerk, om juist aantrekkelijk te zijn.”.
“Van de lessen ‘gedragspsychologie’ uit de expeditie leerden we het principe van het lege terras. Niemand gaat op een leeg terras zitten. Let maar eens op. Terwijl er misschien wel niks mis is met dat terras. Op vakantie was ik in Bourtange in Groningen en zochten we op een plein met verschillende cafe’s het drukste terras op. Ze verkochten er oma’s cake. De volgende dag gingen we, om gedragspsychologie uit te proberen, op het terras zitten waar niemand zat. En die man had gewoon EIGEN gebakken cake! Binnen tien minuten zat het terras vol. Dus je moet nooit zeggen dat je geen vrijwilligers hebt, dan ben jij het lege terras. En de cake was ook nog lekkerder. Echte oma’s cake.”
Wauw, dat zijn mooie inzichten! Onderdeel van de expeditie is ook het Jam CUltures spel dat gaat over je organisatiecultuur. Hebben jullie dat gespeeld?
“ Ja, de expeditie levert je echt op dat je dingen anders gaat doen. En dat je meer vrijwilligers werft. We hebben een aantal jonge vrijwilligers nu. Je hebt het idee dat je als team overal hetzelfde over denkt. Maar dat is niet zo. Tijdens het spel moest je het ritme van je organisatie klappen. Dat ging helemaal niet gelijk op. Iedereen klapte een ander ritme. Dat zegt iets! Daardoor kwamen we in gesprek. Het inzicht dat volgde, ging over welkom heten. Als er op staff een nieuwe collega komt dan wordt diegene met een persoonlijk stukje tekst welkom geheten op intranet. Vrijwilligers kregen dat niet. Nu zijn we aan het ontwikkelen dat dat er wel komt. Er is al een bord waarop iemand op de eerste dag welkom geheten wordt. Zo van ‘Annie veel plezier op die en die afdeling’. Ook zodat binnenkomende medewerkers - die niet per se op die afdeling werken- denken ‘oh ja hey Annie is er voor het eerst vandaag”.
-Door Chulah Berkowitz