Het was een typische, Hollandse zomerdag. Net niet lekker. Utrecht was rustig, er gebeurde niet veel en er was weinig te doen. Het waren van die weken die de twee maanden zomervakantie van een student eindeloos deden aanvoelen. Het duurde nog een paar weken voordat mijn nieuwe master zou starten. Vrienden waren op vakantie. Huisgenoten op reis. En dus ook nog dat “net-niet-lekkere” zwemweer. In andere woorden, de verveling sloeg toe. Na weken van niks drong de behoefte om “iets” te doen zich op. Met wat online zoekwerk en de tips van mijn broer vond ik dat “iets”.
De volgende ochtend moest ik vroeg op. De grijze wolken en muffe warmte typeerden weer zo’n “net-niet-lekkere” dag, maar ditmaal had ik een doel. Voorlezen aan leerlingen van groep 3 en 4. Mijn eerste ervaring met NL Cares. Nog onwetend dat ik bijna precies een jaar later mijn scriptie zou schrijven over en vooral mét deze organisatie.
Voor de lezers die NL Cares niet kennen: deze organisatie brengt vrijwilligers en organisaties met elkaar in contact via hun “activiteitenkalender”. Op deze kalender staan dagelijks activiteiten waar vrijwilligers zich op kunnen inschrijven. Zo kan je ervoor kiezen om dezelfde middag nog tafeltennis te spelen met mensen met een beperking, of juist morgenochtend vroeg te gaan wandelen met ouderen. Flexibel vrijwilligerswerk.
Begin van een onderzoek
Mijn positieve ervaring bracht mij in een onderzoeks-flow waarin ik veel vrijwilligers mocht spreken en interviewen, de organisatie leerde kennen en interessante discussies aan kon gaan met mijn scriptiebegeleider Lucas Meijs. Ik wilde weten waarom vrijwilligers nou kozen voor een specifieke activiteit op de kalender. Waarom ging Jan nou helpen bij de voedselbank in plaats van voorlezen voor kinderen? En naast het feit dat dit een “grand canyon” in de literatuur is (aldus Lucas) wilde ik ook NL Cares helpen om hun concept te verbeteren en hen kritisch te laten nadenken. Uiteindelijk, ruim een jaar na mijn eerste ontmoeting met NL Cares, verdedigde ik mijn scriptie met succes en had ik interessante resultaten gevonden.
Beschikbaarheid en gevoel van bekwaamheid
In de keuze voor een specifieke activiteit, kiezen vrijwilligers hun activiteit niet per se op basis van of ze iets leuk vinden, maar op basis van hun beschikbaarheid. Alle respondenten gaven aan inherent gemotiveerd te zijn om vrijwilligerswerk te doen. Ze zijn allemaal bereid om hun steentje bij te dragen. Maar in de keuze voor een activiteit is het als eerst belangrijk om tijd te hebben, of minstens net zo belangrijk, het gevoel te hebben tijd te hebben: subjectief ervaren beschikbaarheid. Daarnaast is het gevoel van bekwaamheid ook van belang: het hebben van de juiste skills hebt, maar ook het overkomen van eventuele emotionele of fysieke barrières. Ook in dit geval betreft dit deels de subjectief ervaren bekwaamheid, dus in hoeverre de vrijwilliger zichzelf in staat acht de activiteit succesvol te volbrengen.
Betekenisvol en belonend
De keuze om terug te keren naar een activiteit hangt af van in hoeverre de ervaring zowel ‘meaningful’ als ‘rewarding’ is. Vrijwilligers willen het gevoel hebben iets toe te voegen, belangrijk te zijn, en een mate van noodzakelijkheid te ervaren. Wanneer men het gevoel krijgt overbodig of niet nodig te zijn, is men geneigd niet terug te keren naar de activiteit. Daarnaast ligt er ook een belang bij een belonende ervaring. Deze beloning loopt uiteen van plezier, naar waardering tot functionele motivaties (Clary et al, 1998). Een vrijwilliger wil plezier hebben en/of gewaardeerd worden. Daarnaast zijn er binnen de academische literatuur zes functies aan vrijwilligerswerk gehangen die een belonende invloed hebben voor de vrijwilliger. Deze zes motivaties omvangen kort: het sociale aspect, een focus op carrière en investeren in de CV, het verbreden van perspectieven en begrip krijgen, het nastreven van bepaalde idealistische normen en waarden, een vorm van zelf “bescherming”, en een vorm van levens-verrijking (voor meer informatie, zie Clary et al, 1998).
Ga in gesprek met de vrijwilliger
Ongeacht de toepasbaarheid, en mate van generalisatie, heeft dit onderzoek bovenal ook aangetoond dat het spreken van de ‘klant’, de vrijwilliger, ontzettend waardevol is. Het geeft inzichten in de gedachtegangen en overwegingen, maar ook dat vrijwilligers gezien willen worden en een impliciete waardering moete krijgen. Naast de hierboven beschreven onderzoeksresultaten zijn er andere bevindingen aan het licht gekomen die het concept van NL Cares kunnen verbeteren. Dit zijn zowel tips als gerichte feedback voor georganiseerde activiteiten, maar ook informatie en inzichten in de bredere behoeften en wensen van de vrijwilliger.
De volledige scriptie vind je hier.