Eendaagse vrijwilligersevenementen zoals NLdoet zijn niet meer weg te denken. Ze komen overal ter wereld voor. In Amerika is er Make a Difference Day en Martin Luther King Jr. Day; in Zuid-Afrika heb je Mandela Day; in Israël Good Deeds Day en in Nederland hebben we NLdoet -- georganiseerd door het Oranje Fonds.
Deze nationale evenementen moedigen mensen aan om vrijwilligerswerk te doen. Het resultaat bestaat uit heel veel vrijwilligers die allemaal een (klein) steentje bijdragen bij honderden projecten. Evenementen zoals NLdoet nodigen iedereen uit om zich op die specifieke dag in te zetten voor een maatschappelijke organisatie of hun gemeenschap! Non-profit organisaties bieden eendaagse vrijwilligersprojecten in het kader van deze evenementen. Denk aan het schoonmaken van een clubhuis, het koken voor ouderen, het opknappen van gebouwen, tuinen en speeltuinen, of een dagje naar de dierentuin met cliënten of bewoners.
Niet iedere non-profit organisaties is hetzelfde. Zo zijn er verenigingen (o.b.v. lidmaatschap) en dienstverlenende organisaties. Verenigingen zoals (sport)verenigingen, scouting en clubs bedienen de eigen leden. Dienstverlenende nonprofit organisaties leveren producten of diensten aan externe cliënten. Denk aan de voedselbank, de daklozen opvang of de dierenambulance. Deze twee typen organisaties verschillen van elkaar met betrekking tot het werven van vrijwilligers. Bij verenigingen vormen de leden (of de ouders van leden) de poel van (potentiële) vrijwilligers. De organisatie kent de leden en dus potentiële vrijwilligers al van naam en adres. In dienstverlenende non-profit organisaties vormen competenties, vaardigheden en kennis de basis voor de werving van vrijwilligers. Iedereen kan vrijwilliger geworden, zolang je de juiste vaardigheden bezit. Maar van ‘iedereen’ kent de organisatie dus niet naam en toenaam.
Bij eendaagse vrijwilligersevenementen zoals NLdoet kan iedereen vrijwilliger worden bij elke organisatie. Dat past dus maximaal bij de werving van vrijwilligers van dienstverlenende organisaties, maar staat op gespannen voet met verenigingen.
Dit spanningsveld leidt tot drie vragen:
- Verwelkomen verenigingen ook niet-leden?
- Werven beide organisaties verschillend voor een eendaags vrijwilligersevenement?
- Halen beide organisaties dezelfde resultaten met hun eendaagse vrijwilligersproject?
We gebruiken enquêteresultaten van 1,030 sportverenigingen en 4,293 dienstverlenende nonprofit organisaties die tussen 2012 en 2015 hebben deelgenomen aan NLdoet. Dienstverlenende nonprofit organisaties bestaan o.a. uit scholen, welzijnsorganisaties, culturele instellingen, speeltuinen en musea.
NLdoet als privéfeestje
Onze data laat zien dat sportverenigingen en dienstverlenende organisaties verschillen in hun ervaring met eendaagse vrijwilligersevenementen. Dienstverlenende organisaties nemen vaker deel aan NLdoet, organiseren daarnaast ook vaker andere eendaagse vrijwilligersprojecten en worden ook vaker benaderd door andere partijen voor een eendaags vrijwilligersproject .
De vrijwilligersprojecten die georganiseerd worden voor NLdoet door sportverenigingen maken gemiddeld gezien meer gebruik van “eigen” vrijwilligers vergeleken met dienstverlenende organisaties. En inderdaad, meer “nieuwe” vrijwilligers leveren een bijdrage in vrijwilligersprojecten georganiseerd door dienstverlenende organisaties. Er lijkt dus een verband te zijn tussen het type nonprofit organisatie en de mate waarin de vrijwilligersactiviteit uitgevoerd wordt door “eigen” of “nieuwe” vrijwilligers.
Er is ook een verband tussen de gebruikte wervingsmethoden en het type organisatie. Zowel sportverenigingen als dienstverlenende organisaties gebruiken meerdere methoden om vrijwilligers te werven voor NLdoet. Echter sportverenigingen gebruiken vaker wervingsmethoden die voornamelijk de eigen leden en achterban bereiken. Denk hierbij aan het versturen van een mailing, het benaderen van de eigen contacten, het gebruik van sociale media (Facebook, Twitter, Instagram enzovoorts) en het ophangen van banners op de eigen locatie. Dienstverlenende organisaties richten zich vaker op de brede gemeenschap met een open werving door middel van het benaderen van vrijwilligerscentrales of via lokale bekende personen zoals burgemeesters of wethouders. Inderdaad, sportverenigingen hebben een duidelijk idee wie ze kunnen uitnodigen. De wervingsmethoden zijn daarmee in overeenstemming. Dienstverlenende organisaties hebben geen specifiek idee over wie ze kunnen uitnodigen (wie is iedereen?) en gebruiken wervingsmethoden die een breed publiek aanspreken.
Volgens het Oranje Fonds zoeken (sport)verenigingen voor NLdoet inderdaad voornamelijk binnen het eigen netwerk van leden of naasten. Het werven van nieuwe vrijwilligers is geen primair doel voor deelname aan NLdoet. Wel gebruiken (sport)verenigingen NLdoet om ouders van het belang van vrijwilligerswerk te doordringen of om leden die nog niet structureel vrijwilligerswerk binnen de vereniging doen hiervoor te enthousiasmeren.
Ook de behaalde resultaten van NLdoet verschillen tussen beide organisaties. Sportverengingen rapporteren vaker dat zij een verbeterde locatie of omgeving krijgen door NLdoet. Dienstverlenende organisaties rapporteren vaker een gezellige dag, een nieuw netwerk of verbeterde contacten, publiciteit, bezoek van bekende personen en sponsoring van lokale bedrijven. Hiermee lijken dienstverlenende organisaties niet alleen meer resultaten te behalen, maar ook resultaten met een breder extern bereik. De resultaten van sportverenigingen hebben een kleiner bereik en hebben enkel betrekking op de eigen locatie of omgeving.
Conclusie
Wat kunnen we hier nu van leren? We zien dat verschillende nonprofit organisaties op verschillende manieren vrijwilligers werven en vrijwilligers inzetten binnen NLdoet. Sportverenigingen zetten vaker eigen al bekende vrijwilligers in, waar dienstverlenende organisaties vaker nieuwe vrijwilligers inzetten. Dit valt terug te leiden naar de basale wervingsmethoden. Sportverenigingen benaderen vaker de eigen leden en netwerk, waar dienstverlenende organisaties bredere wervingsmethoden gebruiken.
Hopelijk zorgt NLdoet bij sportverenigingen voor meer inzet van al bekende vrijwilligers. Maar, eendaagse vrijwilligersevenementen bieden toegang tot nieuwe (reguliere) vrijwilligers. De vraag is natuurlijk of sportverenigingen überhaupt nieuwe vrijwilligers buiten hun eigen netwerk willen aantrekken of dat zij al voldoende geholpen zijn als de potentiële vrijwilligers binnen hun eigen netwerk actiever worden. Als sportverenigingen nieuwe andere vrijwilligers zoeken naast de eigen leden, dan kunnen zij leren van dienstverlenende organisaties. Als (sport)verenigingen wervingsmethoden toepassen die een breed publiek bereiken en verder reiken dan de eigen leden, dan kunnen (sport)verenigingen ook nieuwe vrijwilligers aantrekken. Eendaagse vrijwilligersevenementen zijn dan de uitgelezen kans om nieuwe mensen kennis te laten maken met de organisatie.
Dit artikel is gebaseerd op lopend onderzoek door Stephanie Koolen-Maas (Erasmus Universiteit Rotterdam; Vrije Universiteit Amsterdam), Lucas Meijs (Erasmus Universiteit Rotterdam), Jeff Brudney (University of North Carolina, VS) en Jan-Willem van der Roest (Universiteit Utrecht).
Dit onderzoek maakt gebruik van data verzameld ten behoeve van het Oranje Fonds.