Dat vrijwilligerswerk een groot onderdeel van onze samenleving is staat vast. Bijna de helft van de Nederlandse bevolking doet vrijwilligerswerk. Daarnaast is het belang van vrijwilligerswerk voor individu, organisatie en samenleving in de afgelopen decennia algemeen erkend (CBS, 2020; Wilson & Musick, 1999). Het zou daarom ook voor zich spreken dat de hedendaagse media deze erkenning van vrijwilligerswerk weerspiegelt. De massamedia is een belangrijke sociale macht die voor het publiek de werkelijkheid bepaalt (Brudney & Lee, 2017).
Echter, blijkt dat vrijwilligerswerk in de media erg onderbelicht is. Dit is voornamelijk het geval als we kijken naar televisieseries en films. We verwachten van fictieve personages dat ze een baan hebben, een gezin stichten en hobby’s uitoefenen, maar vrijwilligerswerk komt toch minder vaak voor. Zelfs wanneer vrijwilligerswerk een belangrijke rol speelt in een film of tv-programma, wordt het vrijwilligersmanagement meestal niet getoond, en als het al in beeld komt, vaak in negatieve zin (Brudney & Lee, 2016). Vrijwilligerswerk is ofwel in de media onzichtbaar of lijdt onder ernstige stereotypering.
Twee jaar lang hebben allerlei vrijwilligersorganisaties, verenigingen en organisaties het Nationaal Jaar Vrijwillige Inzet voorbereid, geopend op 2 december 2020 door Koningin Máxima. Een jaar waarin mensen enthousiast worden gemaakt om vrijwilliger te worden en vrijwilligerswerk weer op de agenda wordt gezet. De media kan hier een belangrijke rol in spelen, aangezien filmmakers producten, boodschappen en thema's in hun films stoppen die de manier waarop we denken en ons handelen beïnvloeden. Massamedia heeft grote invloed op de publieke opinie. Televisie en film zijn dan ook uitstekende middelen om vrijwilligerswerk op de kaart te zetten.
Om meer te kunnen zeggen over wat de publieke opinie is van vrijwilligerswerk, moeten we ons verdiepen in de rol van massamedia. Hierdoor kunnen we namelijk zien wat de perceptie is van de samenleving op vrijwilligerswerk en vrijwilligersmanagement. Wat voor rol speelt vrijwilligerswerk in de samenleving? Welke discussies worden er gevoerd? Worden vrijwilligers positief of negatief benaderd? Zo kunnen we ervoor zorgen dat de erkenning van vrijwilligerswerk in de samenleving ook weerspiegeld wordt in de media. Dit zodat vrijwilligerswerk niet langer wordt gezien als iets ‘bijzonders’, maar als een natuurlijk onderdeel van het leven. Hoe wordt vrijwilligerswerk gezien in bekende televisieseries als Friends en the Big Bang Theory?
FRIENDS: The One Where Phoebe Hates PBS (Season 5, episode 4)
Phoebe en Joey, twee van de hoofdpersonages uit Friends, komen in een discussie of vrijwilligerswerk onbaatzuchtig kan zijn wanneer Joey mee doet aan een telethon. Phoebe vindt dat hij zijn egoïsme voordoet als een goede daad. Joey zegt dat onbaatzuchtige goede daden niet bestaan, vrijwilligerswerk geeft je een goed gevoel over jezelf waardoor men er altijd baat bij heeft. Phoebe gelooft dit niet en probeert te bewijzen dat het wel bestaat. Dit doet ze door geld te doneren aan een televisiezender die ze haat. Ze denkt hiermee haar punt gemaakt te hebben, tot blijkt dat door die donatie, Joey op tv komt. Hierom is ze blij en realiseert ze dat ze de discussie heeft verloren.
THE BIG BANG THEORY: The Platonic Permutation (Season 9, episode 9)
Vier van de hoofdpersonen: Raj, Howard, Bernadette en Emily proberen een maatschappelijke dienst te verlenen door te helpen met het serveren van het Thanksgiving diner aan daklozen. Howard verkiest dit plan met zijn vrienden met tegenzin. Aanvankelijk worden zij afgewezen omdat het opvangtehuis genoeg hulp heeft, maar dan worden zij gevraagd om te helpen met afwassen. Opnieuw kan Howard alleen maar zeuren over hoe hij zijn tijd verdoet met afwassen tot er een speciale gast uit het niets verschijnt: Elon Musk, zijn grote held. Op dat moment kan hij alleen nog maar positief praten over vrijwilligerswerk.
Er zijn ongetwijfeld meer voorbeelden van vrijwilligerswerk in (Nederlandse) films of televisie programma’s. We creëren graag een database aan materiaal van vrijwilligerswerk in de hedendaagse media wat we kunnen gebruiken als barometer van de publieke opinie. Wat zijn jouw favoriete films of televisieseries waarin vrijwilligerswerk voorkomt? We lezen dit graag in de reacties!
Bronnen
Brudney, J. L., & Lee, M. (2017). Lo, the Poor Volunteer Manager: Hollywood’s Nonprofit Volunteer and Volunteer Manager. Public Voices, 14(1), 77-96.
CBS. (2020, December). Vrijwilligerswerk 2019. https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/aanvullende-statistische-diensten/2020/vrijwilligerswerk-2019
NOV. (2020). Het Nationaal Jaar Vrijwillige Inzet, wat is dat? NOV - Platform Vrijwillige Inzet. https://www.nov.nl/mensenmakennederland/overmensenmakennederland/het_programma/default.aspx
Wilson, J., & Musick, M. (1999). The effects of volunteering on the volunteer. Law and contemporary problems, 62(4), 141-168.
**Dit artikel is geschreven door Luca van Seumeren**