Bedrijfsvrijwilligerswerk, een maatschappelijke stage of vrijwilligerswerk als een tegenprestatie; allemaal nieuwe types van vrijwilligerswerk die een steeds grotere rol spelen in het  vrijwilligerslandschap. Waarin vrijwilligerswerk traditioneel gezien volledig uit vrije wil wordt uitgevoerd, zijn er hedendaags steeds vaker vormen waarin vrijwilligerswerk (gedeeltelijk) verplicht wordt. Voordelen van deze nieuwe vormen worden vaak besproken, maar juist de negatieve effecten van het verplichten van vrijwilligerswerk zijn onderbelicht. Shalini Sewradj onderzocht voor haar scriptie de schaduwzijde van verplicht vrijwilligerswerk. Aangezien wij hier wel meer over willen weten, stelden we Shalini een aantal vragen.

1.  Je staat op een verjaardagsfeestje en je moet in drie zinnen uitleggen waar je scriptie over gaat, wat zeg je dan?

“In mijn scriptie heb ik de negatieve gevolgen voor vrijwilligers en begunstigden onderzocht als een gevolg van verplichte derde partij vrijwilligerswerk. Hoewel er voldoende literatuur is over de positieve gevolgen van vrijwilligerswerk, zowel vrijwillig als verplicht, is er geen overzicht van de nadelige effecten. Vandaar dat ik door middel van een literatuuronderzoek een overzicht heb gecreëerd gericht op de derde partijen - bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden.  Dit leidde tot drie overkoepelende thema’s die voor beide partijen (vrijwilligers en begunstigden) leidden tot onaangename uitkomsten, namelijk ( 1) de druk op de geestelijke gezondheid, 2) lage kwaliteit van vrijwilligerswerk en 3) verminderd vertrouwen in vrijwilligerswerk), wat de toon aangaf voor aanbevelingen die dat effect zouden kunnen verkleinen.”

2.  Wat is de belangrijkste conclusie of aanbeveling die je doet?

“Over het algemeen suggereren de uitkomsten niet dat we ons volledig moeten onthouden van verplicht vrijwilligerswerk. In plaats daarvan moet rekening worden gehouden met de omstandigheden die deze negatieve gevolgen veroorzaken en moeten deze worden aangepast. Thuis- en gast organisaties moeten voortbouwen op de sterke punten van het vrijwilligerswerk en de limitaties ervan beperken. Als volgt zal toekomstig onderzoek zich moeten richten op het reguleren van derde partij verplicht vrijwilligerswerk, zodat de negatieve gevolgen ervan worden verminderd.”

3.  Welke concrete aanbevelingen voor de praktijk zou je kunnen geven?

“De aanbevelingen zijn gericht aan de thuis- en gast organisaties en vrijwilligers. De thuis organisaties worden aanbevolen om rekening te houden met de persoonlijke situaties van hun vrijwilligersgroep. Er zijn vaak geldige redenen waarom iemand niet deel neemt aan zulke programma’s en deze redenen zullen daarom in overweging genomen moeten worden. Dit moet aangezien het vaak zorgt voor belemmering van het goed uitvoeren van hun taken waar ook de begunstigden negatief door beïnvloed worden. De gast organisaties wordt geadviseerd om ten eerste, de begunstigden te betrekken bij het ontwikkelen van de vrijwilligers programma's zodat er realistische en nuttige taken worden geproduceerd voor de vrijwilligers. Daarnaast zou de gastorganisatie voorafgaand de programma’s de vrijwilligers moeten leren kennen zodat de vrijwilliger een taak toegewezen krijgt dat voor hem van waarde is.  De vrijwilligers wordt aanbevolen om duidelijk te zijn in hun verwachtingen van het vrijwilligerswerk zodat zij optimaal gebruik kunnen maken van de situatie. Dit leidt er ook toe dat vrijwilligers meer betrokken zijn bij hun werk waar de begunstigden weer voordeel uit haalt.”

4.  Voor wie is deze scriptie interessant om te lezen?

“Ten eerste is het interessant voor de thuis-organisaties. Daarmee worden de derde partijen bedoeld; bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden. Echter, ook voor ander derde partijen, zoals sportverenigingen, kan de scriptie leiden tot waardevolle inzichten. Dit is omdat de introductie van een derde partij oorzaak kan zijn van negatieve consequenties. Ten tweede kunnen de gast-organisaties leren van de scriptie. Dit zijn de organisaties die gebruik maken van de derde partij vrijwilligers in de door hen georganiseerde vrijwilligerswerk programma’s. Zij moeten zich bewust zijn van de condities die ze opstellen voor vrijwilligers en begunstigden die eventueel zouden kunnen leiden naar de negatieve consequenties. Ten slotte kunnen de derde partij vrijwilligers leren van de scriptie door zich bewust te maken van hun effect op de begunstigden.”

Wil je meer lezen over de schaduwzijde van verplicht vrijwilligerswerk? Klik dan op https://www.nov.nl/themas/wetenschap/studentenbijdragen/2061405.aspx?t=De-schaduwkant-van-verplicht-vrijwilligerswerk-voor de gehele scriptie.