Ze woonde al een poosje in Franeker. Vanuit Rotterdam was ze met haar echtgenoot naar de Friese stad gekomen voor zijn werk en zelf had Jenny Schoute-Dirkx werk gevonden bij een kraanverhuurbedrijf. Een delegatie van het Japanse bedrijf waar ze kranen inkochten, kwam naar Nederland. En zoals het een goede gastvrouw betaamt, zou ze hen het mooiste van Friesland laten zien. Het Eise Eisinga Planetarium hoorde er ook bij, begreep ze. “Ik was er zelf nog niet geweest en toen ik de antieke kamer binnenkwam met ons zonnestelsel aan het plafond, viel mijn mond echt open. Zo mooi!” Vanaf die dag nam ze elke vriend en elk familielid dat op bezoek kwam mee naar het planetarium.

Dat is de beste mogelijke garantie dat dit voor toekomstige generaties blijft bestaan.

Op de werelderfgoedlijst

Al sinds 1781 toont het model de exacte baan van de planeten van ons zonnestelsel. De goudgekleurde bollen worden aangedreven door verschillende houten tandwielen die in elkaar grijpen, aangestuurd door één slingeruurwerk. “Eise Eisinga heeft dit allemaal exact berekend. Fenomenaal!”
Haar liefde voor dit planetarium leidde in 2002 tot een intensieve band. Als frequent bezoeker werd ze gevraagd om in het bestuur plaats te nemen. “Ik vertegenwoordig sindsdien de burger, de bezoeker. Andere bestuursleden zitten erin vanuit hun expertise op onder meer astronomisch gebied."
Eenmaal in functie had wist Jenny het zeker: het planetarium is werelderfgoedwaardig en dus had ze een mooie missie voor zichzelf: de Werelderfgoedlijst van Unesco, daar moest het op. “Dat is de beste mogelijke garantie dat dit voor toekomstige generaties blijft bestaan. En dat moet gewoon, want het is zo bijzonder hoe het is gemaakt en nog altijd even nauwkeurig functioneert.”

Eindig en oneindig

Al bijna twintig jaar zit Jenny in het bestuur. “Dat is een beetje uitzonderlijk, want normaal is zo’n functie eindig en maak je op een gegeven moment plaats voor verse aanvoer, maar ik ben die missie nu eenmaal begonnen en die maak ik ook af. Veel andere bestuursfuncties kwamen en gingen, want als je eenmaal in een bestuur zit, weten ze je te vinden, zeker in zo’n kleine stad als Franeker.” Ondertussen werkt Jenny door aan haar project samen met het nominatieteam. Er zijn nu meerdere professionals aangetrokken met heel veel kennis van dit soort zaken. “Die plaatsing op de Werelderfgoedlijst is nogal een lang traject. Er moet goed worden bekeken of dit inderdaad uniek is op de wereld. Alle planetaria worden in kaart gebracht en met elkaar vergeleken. Daarnaast moet er op de lijst ook een goed evenwicht zijn tussen cultuur en natuur. Ze zijn daarom heel kritisch en selectief.” Niet alleen wordt er gekeken naar het cultureel erfgoed zelf, ook wordt er nagedacht over de gevolgen van een plaatsing op de UNESCO-lijst: hoe zit het met de bereikbaarheid en is er een beheersplan als er een grote toename van het aantal toeristen is?
Daarom is Jenny heel vaak voor overleggen te vinden aan de Eise Eisingastraat 3 te Franeker. “Nog elke keer als ik die historische kamer binnenkom, dan denk ik: ja het klopt gewoon. Hier doe ik het voor.” Het heelal mag dan wel oneindig zijn, maar Jenny haar missie niet. “2023, dan hopen we eindelijk op de lijst te staan. Naast de Piramide van Cheops, de Chinese muur en de Grachtengordel van Amsterdam, hoe bijzonder zou dat zijn?”